1. Primaire gegevens

Auteur: Tim Krabbé
Titel: Het gouden ei
Uitgave:  Bert Bakker, 1984,  Amsterdam
Pagina's: 97
Genre: Avonturen roman

2. Inhoud (samenvatting)

De hoofdpersoon in het boek is Rex Hofman. Samen met zijn vriendin Saskia Elhvist gaat hij op vakantie naar Frankrijk. Onderweg stoppen ze bij een benzinestation, ze tanken en daarna vindt Saskia het tijd om te ontspannen. Saskia wat te drinken kopen in het benzinestation. Intussen beseft Rex hoeveel hij eigenlijk van haar houdt, hij wil haar nooit meer kwijt. Maar Saskia blijft heel lang weg en als Rex haar gaat zoeken, blijkt ze spoorloos verdwenen te zijn. Een grote zoekactie wordt ingezet, maar Saskia blijft spoorloos.

Dan gaat het verhaal 8 jaar later weer verder. Rex heeft intussen een nieuwe vriendin, Lieneke, met wie hij samen op vakantie is in Italië. Onder een partijtje badminton krijgt Rex de gedachte om met Lieneke te gaan trouwen. Maar als hij haar ’s avonds ten huwelijk wil vragen, blijkt toch dat Saskia nog tussen hen in staat en ze besluiten om toch nog niet te gaan trouwen. Die nacht heeft Rex een nachtmerrie die ook Saskia eens had toen ze nog jong was. Rex zit opgesloten in een gouden ei dat door de ruimte vliegt. Hij moet er voor eeuwig in blijven en alleen als het andere gouden ei dat door de ruimte vliegt hem raakt, zal hij sterven en is hij uit zijn lijden verlost.

Dan gaat het verhaal weer 8 jaar terug. Het gaat in dit hoofdstuk over de persoon Raymond Lemorne, de ontvoerder en moordenaar van Saskia. Er wordt beschreven dat toen Raymond eens een meisje van de verdrinkingsdood had gered, hij bij zichzelf bedacht dat het heel makkelijk was om ongestraft een misdaad te plegen. Deze zieke gedachte gaat hij steeds verder uitwerken. Hij koopt een afgelegen huisje, een pistool en een besteld een fles chloorkalk. Ook bedenkt hij hoe en waar hij het vrouwelijke slachtoffer gaat pakken. Zo bedenkt hij een truc dat hij zijn arm in een mitella doet, bij een druk benzinestation gaat staan en aan een jonge vrouw vraagt of ze misschien even wil helpen met zijn aanhangwagentje te koppelen. Ondertussen zal hij de vrouw bedwelmen en haar ontvoeren. Tijdens dit plan vermoordt hij ook nog tussen door 2 onschuldige kampeerders. Zijn plan mislukt steeds, totdat hij Saskia tegenkomt. Voor ze het weet heeft hij haar in de auto bedwelmd en haar meegenomen.

Dan gaat het verhaal weer 8 jaar verder. Rex en Lieneke zijn terug van vakantie. Door het huwelijksaanzoek en de nachtmerrie, besluit Rex, als een soort eerbetoon aan Saskia, een grote reclamecampagne te houden in Franse bladen. Eerst krijgt hij geen serieuze reacties hierop, maar na een tijdje komt er een 50 jaar oude man naar hem toe (Raymond Lemorne), die vertelt dat hij weet wat er met Saskia is gebeurd. Hij vertelt dat ze dood is. Hij wil het Rex, die de man herkend van een foto genomen van het benzinestation waar hij met een mitella voor de ingang stond, wel uitleggen hoe ze is vermoord, maar alleen door hetzelfde met hem te doen. Rex twijfelt, maar gaat toch mee, uit liefde voor Saskia. Ze rijden naar het benzinestation, waar Lemorne precies de situatie naspeelt zoals bij Saskia. Rex neemt ook het slaapmiddel in. Als hij weer wakker wordt merkt hij dat hij levend begraven is in een kleine kist.

Het boek eindigt dat Lieneke Rex als vermist opgeeft. Er komt een maandenlange speurtocht, maar die levert niets op. Net als Saskia 8 jaar terug, is Rex nu ook van de aardbodem verdwenen.

3. De Verdieping

3.1       Compositie en tijdsverloop

Het verhaal wordt verteld in de verleden tijd. De hoofdstukken vormen geen chronologisch geheel, het verhaal bestaat uit verschillende flashbacks die je na een tijdje een volledig beeld geven van de situatie. Het verhaal speelt zich af tussen 1975 en 1983. In hoofdstuk 3 wordt in een flash- back de voorgeschiedenis van de moordenaar Lemorne verteld. De vertelde tijd is ongeveer 8 jaar.

Verdieping; 

"De totale vertelde tijd bedraagt 33 jaar. Het niet chronologische verhaal start in de zomer van 197a. De gebeurtenissen bij het benzinestation worden op de voet gevolgd. Van minuut tot minuut weet de lezer wat er gebeurt tot Saskia's ontvoering. Vanaf het moment dat Rex de afrit bij het benzinestation inrijdt, is er nauwelijks verschil tussen verteltijd en vertelde tijd. Het tweede hoofdstuk speelt zich af in 1983. Wat er in de tussenliggende acht jaar is gepasseerd wordt niet duidelijk. In het tweede hoofdstuk worden enkele dagen beschreven van de vakantie van Lieneke en Rex. In het derde hoofdstuk wordt er weer een sprong in de tijd gemaakt. De eerste gebeurtenis speelt zich af in 1950 als Lemorne zestien jaar is. Va één pagina vindt er tijdverdichting plaats: de volgende gebeurtenis speelt zich 21 jaar later af. Als Lemorne 41 jaar is, ontvoert hij Saskia. De exacte datum wordt gegeven: 28-7- 1975. In hoofdstuk 4 bevindt de lezer zich acht jaar na de ontvoering. De vijfde dag nadat de advertenties verschenen, ontmoet Rex Lemorne. In het eerste hoofdstuk tref je tal van vooruitwijzingen aan. We noemen een kenmerkend voorbeeld. (...) je was op zo'n eerste dag van de vakantie altijd een beetje ongerust. Er was zoveel dat mis kon gaan was de hotelreservering wel doorgekomen, vielen de mussen niet van het dak, bestond het gehuurde huisje wel. (p. 8) Er komen nauwelijks flash-backs in het verhaal voor. De belangrijkste, het voorval in Italië en Saskia's droom over het gouden ei. "

3.2       Ruimte

Hoe het verhaal in de tijd geplaatst moet worden, is in de vorige paragraaf reeds duidelijk geworden. Tijden en data worden exact genoemd. Datzelfde geldt voor de aanwijzingen die gegeven worden over de plaatsen waar het verhaal zich afspeelt. Het is natuurlijk niet verwonderlijk dat de beschreven gebeurtenissen zich afspelen tegen de achtergrond van drie verschillende decors. Het eerste hoofdstuk speelt zich af op de Franse autoroute. Het bewuste Total-station 'Venoy-Grosse-Pierre' ligt 80 kilometer van Autun. In het tweede hoofdstuk bevindt Rex zich in Italië. Het plaatsje Marina di Camerota ligt ten zuiden van Napels. Het derde hoofdstuk speelt zich wederom in Frankrijk af'. Lemorne woont in Autun. Hoofdstuk 4 begint in Buitenveldert (Amsterdam, en eindigt bij het Total-station. Hoofdstuk 6 sluit het verhaal af in Amsterdam.

3.3       De wijze van vertellen

In Het gouden ei wordt een personale vertelwijze gehanteerd, maar het perspectief wisselt.

In het eerste hoofdstuk kijkt de lezer mee over de schouder van Rex. De lezers leren zijn gedachten en gevoelens kennen. Zo leert de lezer Saskia kennen door zijn ogen. Als aan het eind van het eerste hoofdstuk Saskia verdwenen is, weet de lezer evenveel als de hoofdfiguur. De vraag wat er gebeurd is, houdt de spanning erin.

Ook in het tweede hoofdstuk ligt het perspectief grotendeels bij Rex. Nog steeds weet de lezer evenveel als de hoofdpersoon. Op het eind van dit hoofdstuk ligt het perspectief even bij Lieneke: via haar komt de lezer erachter dat Rex een nachtmerrie beleeft.

In hoofdstuk 3 kijkt de lezer mee met Raymond Lemorne. Op deze wijze wordt de lezer betrokken bij de voorbereiding op de ontvoering van Saskia. Aan het eind van het hoofdstuk is dan antwoord gegeven op één vraag: wie heeft het gedaan? De vraag wat er met Saskia gebeurd is blijft onbeantwoord.

In hoofdstuk 4 ligt het perspectief weer bij Rex. Ik vroeg mij persoonlijk af waarom Rex bij Lieneke was. Aan het eind van dit hoofdstuk wordt duidelijk hoe Saskia en Rex aan hun eind 'komen.

Hoofdstuk 5 lijkt een nawoord. Het perspectief ligt bij Lieneke. Het lijkt er een beetje op alsof er een alwetende verteller aan het woord is in zinnen als: Van geen van beiden werd ooit nog iets vernomen ze leken van de aardbodem verdwenen.

De perspectiefwisselingen zorgen vooral voor de spanning die in het gehele verhaal gehandhaafd blijft. De wisseling van het perspectief maakt ook de tankstationscene, die de lezer twee keer voorgeschoteld krijgt, bijzonder spannend.

Personages Raymond Lemorne en Rex Hofman zijn de hoofdfiguren. Op het eind van het verhaal is Rex 41 jaar (op het moment van de ontvoering is hij 33) ; Lemorne is 49 als hij Rex vermoordt (en 41 op het tijdstip van de ontvoering).

3.4       Thema

De thema’s zijn liefde en dood, omdat de liefde tussen Rex en Saskia erg belangrijk is voor het verhaal en omdat de dood van zowel Saskia en later Rex zo´n raadsel is.

Centraal in het verhaal staat de verdwijning van Saskia.

Ook claustorfobie is een belangrijk thema. Dit is een afwijking, waarbij iemand bang is voor kleine ruimtes (De dromen over het gouden ei).

3.5.      Personages

Raymond Lemorne is op het eind van het verhaal 49 jaar. Hij is een nette Fransman, scheikundeleraar, gelukkig getrouwd en heeft twee dochters. Hij wordt geobsedeerd door de gedachte dat hij dingen zou kunnen doen die je normaal niet zou doen: van een flat springen, een misdaad plegen. Hij heeft totaal geen last van zijn geweten: zonder enige schuldgevoelens schiet hij twee kampeerders dood en bereidt hij zijn eigen perfecte misdaad voor, zonder daar de gevolgen van in te zien. Het enige wat telt is het experiment. Hij concentreert zich volledig op zijn doel. Hij wil koste wat kost zijn doel bereiken en heeft daar alles voor over. Hij oefent veel, alles moet perfect zijn. Hij is perfectionistisch en slim.

Rex Hofman is een medewerker van een populair wetenschappelijk jeugdtijdschrift. Hij is negen jaar ouder dan zijn vriendin Saskia (in 1983 is hij 41). Hij houdt van spelletjes en net als Lemorne doet hij graag gedachtespelletjes. Hij vindt het vreselijk dat hij niet weet wat er met Saskia is gebeurd, en dat hij dit raadsel niet kan oplossen. Hij is liever dood dan dat hij door moet leven met een vraag die niet zou kunnen worden beantwoord. En hij krijgt inderdaad het antwoord op de vraag met als gevolg dat hij dood gaat. Hij heeft verschillende vriendinnen, waaronder Lieneke, maar alleen bij Saskia had hij er werkelijk naar verlangd één met haar te worden. Eén met haar wordt Rex inderdaad, hij sterft op dezelfde manier en is eindelijk tevreden. Hij komt een beetje gefrustreerd over en heeft, net als Saskia, ook lichtelijk last van claustrofobie. Hij krijgt ook de droom van het gouden ei.

Saskia Ehlvest is 24 jaar oud en de vriendin van Rex, maar ze wordt niet uitgebreid beschreven. Ze heeft 'rood geverfd ‘wriemelhaar' ze is 'ongegeneerd ijdel', ze houdt niet van autorijden en ze heeft last van claustrofobie. Dat blijkt onder andere uit de droom over het gouden ei (ze zat gevangen in een Gouden Ei. Daar kon ze alleen uitkomen, door tegen een ander Ei te botsen) Ook wil ze nooit alleen opgesloten zitten (bijvoorbeeld in een auto of in een toilet). De relatie tussen Saskia en Rex is goed. Dat merk je wel aan de manier waarop ze met elkaar omgaan. Soms zit Rex Saskia een beetje te jennen, maar dat komt volgens hem omdat hij echt van haar houdt.

Lieneke is net als Saskia niet zo'n belangrijk personage. Het gaat vooral om Rex' relatie met haar. Rex dacht eindelijk weer in staat te zijn om van iemand te houden, maar na zijn nachtmerrie over het gouden ei blijkt dat Saskia altijd tussen hen in blijft staan.

3.6.      Titel, ondertitel en motto

Titelverklaring; 

De titel 'Het gouden ei' is ontleend aan een nachtmerrie die in het boek beschreven wordt. In een flash-back in het eerste hoofdstuk wordt een nachtmerrie van een van de drie verhaalfiguren beschreven.

Toen hij met de jerrycan terugkwam had hij Saskia volkomen overstuur aangetroffen. Als een vechtend tijger had ze zich aan hem vastgeklampt, snikkend dat hij haar nooit meer alleen mocht laten. De beklemming in het kleine zwarte hok van de auto had haar bijna gek van angst gemaakt; het was even eenzaam geweest als in haar nachtmerrie van hel Gouden Ei. Toen ze klein was had ze een gedroomd dat ze opgesloten zat in een gouden ei dat door het heelal vloog. Alles was zwart, er waren niet eens sterren, ze zou er altijd in moeten ziftten, en ze kon niet doodgaan. Er was maar één hoop. Er vloog nog zo'n gouden ei door de ruimte, als ze tegen elkaar botsten zouden ze allebei vernietigd zijn, dan was het/ afgelopen. Maar het heelal was zo groot!' (p. 14)

De droom is een duidelijke zinspeling op het lot van Saskia en Rex. Beiden worden levend begraven in een kleine kist. Daarbij moet worden opgemerkt dat Rex bewust kiest voor dit lot. Als hij de kans krijgt wraak te nemen op de moordenaar van Saskia, weet hij dat hij daarmee 'de kip met de gouden eieren' zal slachten: in dat geval zal hij nooit te weten komen hoe zijn vriendin de dood heeft gevonden, Zijn wil om te weten is uiteindelijk groter dan zijn angst voor de dood.

Er zijn geen ondertitel en motto. 

4. Keuzeopdracht

* Schrijf een of meer gedichten bij het boek.

De droom,

De droom die mij dichterbij jou bracht,

De droom die mij niet toe liet tot de overmacht,

Verloren,

Verloren was jij,

Verloren was ik toen jij weg was bij mij,

Dichterbij,

Dichterbij ben je nu,

Tot straks haal jij wat frisdrank? Aju!

Ik ben met jou want ik weet wat het allemaal deed,

Nu ik dat snap ben ik weer compleet.